An Erasmus+ Strategic Partnership Project

Critical Thinking in the Information Society (CTIS) – Erasmus+  Strategic Partnership for Higher Education Project
Project number 2022-1-RO01-KA220-HED-000090207
Coordonator Sapientia University, Romania
Duration: 27-month project (1^st of September, 2022 – 30th of November, 2024)

Στόχος του προγράμματος Erasmus+ “Κριτική Σκέψη στην Κοινωνία της Πληροφορίας” (Critical Thinking in the Information Society-CTIS) είναι η προαγωγή καινοτόμων πρακτικών μάθησης και διδασκαλίας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ειδικότερα, στοχεύει στην παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού και μιας πρότασης διδασκαλίας με στόχο την προαγωγή δεξιοτήτων Κριτικού Γραμματισμού στα Μέσα Επικοινωνίας.

Η ραγδαία ανάπτυξη των διαδικτυακών ψηφιακών περιβαλλόντων έχει αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο έχουμε πρόσβαση, αξιολογούμε, χρησιμοποιούμε και μοιραζόμαστε πληροφορίες. Οι επιπτώσεις μπορεί να είναι θετικές, καθώς οι ψηφιακές τεχνολογίες διευρύνουν τα όρια των διαθέσιμων πληροφοριών, μπορεί, ωστόσο, να συνεπάγονται κινδύνους για την ευημερία ιδιαίτερα των νέων, που κυμαίνονται από τον διαδικτυακό εκφοβισμό μέχρι τη σκόπιμη ή μη παραπληροφόρηση. Η εκπαίδευση με στόχο την προαγωγή δεξιοτήτων κριτικής σκέψης είναι ζωτικής σημασίας για την επιλογή και την αξιολόγηση των πληροφοριών που λαμβάνουμε και μεταδίδουμε αλλά και για την αναγνώριση των τεχνικών χειραγώγησης που χρησιμοποιούν τα “Νέα Μέσα” και της επίδρασης που έχουν στη ζωή μας.  Η κριτική Σκέψη συνιστά έναν δια βίου μαθησιακό στόχο και μια από τις 4 βασικές δεξιότητες του 21^ου αιώνα. Η προαγωγή της Κριτικής Σκέψης και της Δημιουργικής Σκέψης είναι προτεραιότητα για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα διεθνώς, καθώς θεωρούνται τόσο από τα Ηνωμένα Έθνη όσο και από την UNESCO ως προϋποθέσεις για την επίτευξη βιώσιμων στόχων ανάπτυξης.

Στο πλαίσιο του προγράμματος αναπτύχθηκε εκπαιδευτικό υλικό σε επτά ευρωπαϊκές γλώσσες (ρουμανικά, ελληνικά, βουλγαρικά, πολωνικά, ουγγρικά, λιθουανικά και αγγλικά) με τη συνεργασία ερευνητών/τριών πέντε χωρών (Ρουμανία, Βουλγαρία, Πολωνία, Λιθουανία και Ελλάδα). Το υλικό στο τέλος του προγράμματος θα είναι διαθέσιμο ως εκπαιδευτικό υλικό ανοικτού κώδικα.

Ειδικότερα, το υλικό αυτό περιλαμβάνει: (α) 20 σύντομα video των 10΄-15΄ για επιμέρους δεξιότητες κριτικού γραμματισμού (π.χ., διάκριση μεταξύ γνώμης και γεγονότων, αναγνώριση τεχνικών πειθούς και χειραγώγησης, κριτική επιλογή πληροφοριών, διαφήμιση και κριτική σκέψη, στερεότυπα και γραμματισμός στα Μέσα, κ.ά.), (β) ερωτήσεις αυτοεξέτασης πολλαπλών επιλογών και ανοικτού τύπου, και (γ) έναν οδηγό για εκπαιδευτικούς και φοιτήτριες/τές με αλληλεπιδραστικού τύπου δραστηριότητες εφαρμογής των δεξιοτήτων μέσα στην τάξη.

Το πρόγραμμα εφαρμόζεται πιλοτικά κατά το τρέχον ακαδημαϊκό έτος σε φοιτητές και φοιτήτριες των πέντε ευρωπαϊκών χωρών (Ρουμανία, Βουλγαρία, Πολωνία, Λιθουανία και Ελλάδα) ως μια διδακτική παρέμβαση στο πλαίσιο ενός εξαμηνιαίου μαθήματος και το υλικό και η μέθοδος αξιολογείται από τις φοιτήτριες και τους φοιτητές που συμμετέχουν. Ως μέθοδος διδασκαλίας υιοθετείται η «Ανεστραμμένη Τάξη», με στόχο την όσο το δυνατόν καλύτερη αξιοποίηση του διδακτικού χρόνου, την ενεργητική εμπλοκή, και την απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων από την πλευρά των φοιτητριών/τών. Πρόκειται για μια παιδαγωγική προσέγγιση κατά την οποία η συμβατική έννοια της μάθησης στην τάξη αντιστρέφεται: οι φοιτήτριες/τές εισάγονται στο μαθησιακό υλικό (το οποίο παρουσιάζεται σε σύντομα video και ακολουθείται από ερωτήσεις κατανόησης με στόχο της αυτο-αξιολόγηση) πριν από την παρουσίαση αυτού στην τάξη, ενώ ο χρόνος κατά τη διάρκεια του μαθήματος χρησιμοποιείται για κατανόηση των εννοιών σε βάθος μέσω της συζήτησης και της εφαρμογής σχετικών δραστηριοτήτων.

Παρότι υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και των δεξιοτήτων γραμματισμού στα Μέσα, δεν υπάρχει μια ολοκληρωμένη πρόταση διδασκαλίας αυτών των δεξιοτήτων μέσα από καινοτόμες πρακτικές μάθησης και διδασκαλίας στο πλαίσιο ενός εξαμηνιαίου μαθήματος στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αν και τα ερευνητικά δεδομένα υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα  των μεθόδων «Ανεστραμμένης Τάξης», η εφαρμογή και η διάδοσή τους παρεμποδίζεται κυρίως από τη δυσκολία προετοιμασίας κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού. Το πρόγραμμα CTIS επιχειρεί να καλύψει αυτήν την ανάγκη παρέχοντας εκπαιδευτικοί υλικό και μια καινοτόμα πρόταση διδασκαλίας αυτού, η οποία γεφυρώνει το κενό μεταξύ ερευνητικών δεδομένων και πρακτικής εφαρμογής, σε συμφωνία με το σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση (2021-2027), μια πρωτοβουλία της ΕΕ για την υποστήριξη της προσαρμογής των εκπαιδευτικών συστημάτων στην ψηφιακή εποχή.

Κεντρική ιστοσελίδα προγράμματος:

https://ctis-erasmus.info/

Στο παρόν πρόγραμμα συνεργάζονται ερευνητές/τριες από 5 Ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης:

• Sapientia University, Romania
• Vilnius University, Lithuania
• Burgas Fee University, Bulgaria
• Pedagogical University of Krakow, Poland
• Aristotle University, Greece